वर्षाको पानीले माछामा लाखौंको क्षति
कोरोनाले माछा व्यवसाय थलिएका बेला त्यहीँमाथि वर्षाको खोलाले मार पारेको छ। ताराखोला गाउँपालिका–४ छम्टुस्थित रेम्बो ट्राउट माछा फार्ममा यो वर्षायाममा पटकपटक दरमखोलाको धमिलो भेल पस्दा माछा नष्ट भएको हो।
‘बाढीले पनि सतायो, बन्दाबन्दीका कारण दाना अभाव हुँदा उचित आहार नपाएर पनि माछा मरे’, फार्मका सञ्चालक पदम खत्रीले बताए, ‘झण्डै रु १२ लाख बराबरको क्षति भएको हाम्रो अनुमान छ।’ उनका अनुसार गत चैतयता ९०० केजी जति माछा त्यसै खेर गयो।
दुई पटकसम्म पानी थुनिएर पोखरी सुक्दा पनि धेरै माछा मरेका थिए। ट्राउट माछाका लागि चिसो र सफा पानी चाहिन्छ। पोखरीमा नियमित खस्ने चिसो पानी ३० मिनेटभन्दा बढी अवरुद्ध हुनासाथ माछा मर्न थाल्छन्। बन्दाबन्दी र बाढी दुवैको असर माछापालनमा परेको सञ्चालक खत्रीले बताए।
कोरोना सङ्क्रमणको जोखिम शुरु भएदेखि नै माछा व्यवसायमा धक्का लाग्न सुरु भएको थियो। बन्दाबन्दी अघि उक्त ट्राउट फार्म आन्तरिक पर्यटकको रोजाइमा पर्न थालेको थियो। सदरमुकाम लगायत बजार क्षेत्रमा सञ्चालित होटल र रेष्टुराँबाट माछाको माग आउँथ्यो। फार्मकै आडमा घरवास (होमस्टे) पनि भएकाले केही मात्रामा त्यहीँ खपत हुन्थ्यो।
फार्ममा उत्पादित ट्राउट माछाका परिकार खुवाउन सञ्चालकहरुले रेष्टुराँसमेत चलाएका छन्। माछापालनमा खत्रीसँगै, प्रदेशसभा सदस्य दीपा रोका, ताराखोला–४ का अध्यक्ष जीतबहादुर खत्री र व्यवसायी सुवास राजभण्डारीको लगानी छ। जीतबहादुर र पदम बाबुछोरा हुन्। पदम सत्तारुढ नेकपा ताराखोलाको अध्यक्षसमेत हुन्।
चार जना मिलेर दुई वर्षअघि सुरु गरेको फार्ममा रु एक करोड लगानी भइसकेको सञ्चालक राजभण्डारीले बताए। फार्ममा साना–ठूला गरेर ३३ पोखरी छन्। पोखरीमा एक लाखभन्दा बढी भुरा अट्ने क्षमता छ। यसपालि बाढी र दाना अभावका कारण ८० हजार जति भुरा नष्ट भएको सञ्चालक राजभण्डारीको भनाइ छ।
फर्ममा अहिले १० हजार जति भुरा हुर्किरहेका छन्। बिक्रीका लागि योग्य माछा एक हजार २०० किलो जति छन्। स्थिति सामान्य हुँदै गएमा व्यवसाय फेरि उठ्ने विश्वास सञ्चालकहरुमा छ। ‘उद्योग, व्यवसायमा यस्तो चुनौती आउँछ’, सञ्चालक राजभण्डारीले भने, ‘कहिले घाटा, कहिले नाफा भइ नै हाल्छ।’ सुरुमा नुवाकोटबाट भुरा ल्याएर ट्राउटपालन गरिएको थियो।
बेच्न योग्य हुँदा तीन वटा माछाको तौल एक किलोसम्म हुन्छ। जापानी प्रजातिको रेम्बो ट्राउट माछा स्वाद र स्वास्थ्य दुवैका हिसाबले उत्कृष्ट मानिन्छ। बजारमा पनि ट्राउटको माग बढी छ। प्राविधिक अध्ययन पछि छम्टुमा ट्राउनपालन सुरु गरिएको थियो। ट्राउट १२ देखि १८ डिग्रीको तापक्रममा पाल्न सकिने प्राविधिक बताउँछन्। माछापालनसँगै स्थानीय जातको कुखुरा पाल्न पनि सुरु गरिएको छ। फार्ममा चार जनाले प्रत्यक्ष रोजगारी पाएका छन्।